یکی از مشکلات حقوقی رایج و مهم به‌کارگیری سند مجعول در موارد قانونی و به‌تبع آن نیاز به مشاوره و وکیل حقوقی برای اجرای جرم جعل سند است. در قانون مجازات اسلامی جعل سند و استفاده از آن ازجمله اقدامات کلاهبردارانه به‌حساب می‌آید. تغییر مفاد اسناد و مدارک سند به‌صورت عمدی و آگاهانه انجام می‌شود و فرد متضرر و شاکی می‌تواند با مراجعه به مشاوره حقوقی در نقش وکیل کیفری فرد جاعل را به جزای نقدی محکوم یا حبس کند.
جهت کمک گرفتن از وکیل کیفری و همچنین دریافت مشاوره از موسسه حقوقی دادیستا می‌توانید پس از دریافت مشاوره حقوقی رایگان و تلفنی از وجود برترین وکلای پایه یک دادگستری بهره‌مند شوید. برای آشنایی بیشتر با جرم شخص جاعل و مجازات مربوط به این جرم و دعاوی کیفری مربوطه تا انتها این مقاله با ما همراه باشید.
جرم جعل چیست؟
وقتی شخصی مدرک، سند یا هر نوشته مهمی که طبق قانون تعیین می‌شود را دست‌کاری کند، گفته می‌شود شخص مرتکب جرم جعل شده است. لازم به ذکر است که عمل جعل بایستی حتماً به شکل تحریف یا ایجاد نوشته روی کاغذ باشد؛ بنابراین تحریف و جعل صدا، اثرانگشت و حتی تهیه کارت یا بلیت محلی مشخص چنانچه بدون نوشته باشد جعل به‌حساب نمی‌آید.
وکیل جعل در این زمینه چنین بیان می‌کنند که هر نوع ایجاد نوشته یا مهر، ایجاد امضا اشخاص مهم و رسمی یا غیررسمی، ایجاد خراش یا تراش در نوشته، ایجاد قلم یا الحاق یا محو کردن، همچنین سیاه کردن و تداخل در تقدیم یا تأخیر اسناد و مدارک نسبت به تاریخ اصلی یا حقیقی یا الصاق نوشته، یا استفاده از مهر شخصی دیگر بدون کسب اجازه صاحبش و نظایر این‌چنینی را می‌توان مربوط به جرم جعل سند شناخت.
برای افزایش آگاهی در پیرامون اسناد مجعول و نحوه شناسایی مدارک و اسناد جعلی می‌توانید با مشاوره حقوقی رایگان موسسه حقوقی دادیستا در ارتباط باشید.
جاعل کیست؟
جاعل کسی است که عملیات و اقدامات مربوط به جعل اسناد را انجام دهد و بتواند اسناد و مدارک جعلی را با تغییر در مفاد آن نسبت به اسناد حقیقی و اصیل ارائه کند. همچنین دخل و تصرف در سند حقیقی آن را از شکل واقعی‌اش دور نماید. مهم نیست که فرد از اسناد جعل‌شده برای خودش استفاده کند یا به اشخاص دیگر ارائه دهد درنهایت فرد خاطی به‌عنوان جاعل در دادگاه کیفری شناخته می‌شود.
علاوه بر شخص مجرم یا جاعل که از منظر قانون به‌عنوان خلاف‌کار شناخته می‌شود و مستحق مجازات مربوطه است، شخصی که از اسناد جعلی بهره‌وری و استفاده کرده و به‌وسیله آنها قصد فریب اشخاص یا سو استفاده داشته نیز به‌عنوان مجرم شناخته می‌شود. به‌طورکلی فرد سوءاستفاده‌کننده از مدارک جعل‌شده یا شخص ثالثی که به هر نحوی اسناد جعلی را تهیه و استفاده کرده است به‌عنوان جاعل شناخته می‌شود.
سند مجعول چیست؟
به گفته وکیل جعل به‌عنوان وکیل پایه یک دادگستری در موسسه حقوقی دادیستا، کلیه موارد مربوط به قانون اسناد جعلی که به‌عنوان سند مجعول شناخته می‌شود به شرح زیر است:
- جعل اسناد رسمی یا عادی: یعنی ایجاد نوشته یا مهر، قلم بردن در متون، خراشیدن یا محو کردن نوشته، کپی امضا، خط زدن یا سیاه کردن نوشته، ایجاد تغییر در تاریخ اسناد و هر اقدامی که منجر به تغییر در اسناد عادی یا اسناد رسمی رایج می‌شود.
- جعل اسناد هویتی: یعنی ایجاد یا تغییر در اسناد هویتی و ملی نظیر شناسنامه، کارت ملی، مدارک تحصیلی، گذرنامه، کارت پایان خدمت، جواز کسب و به‌طورکلی هر آنچه مربوط به مدارک هویتی اشخاص باشد. عموماً دست‌کاری در شناسنامه یا کارت ملی می‌تواند شامل تغییر در تاریخ تولد یا حذف نام همسر از شناسنامه باشد.
- جعل اسناد مالی: یعنی جعل نمودن ارز رایج کشور شامل اسکناس، سکه، چک، سفته، اوراق بهادار و همچنین ضمانت‌نامه‌های بانکی. درواقع دست‌کاری و تصرف در هرگونه مدرکی که به مسائل مالی مرتبط است.
- جعل احکام مربوط به دادگاه و دادسرا: این مورد شامل جعل یا ایجاد تغییر در کلیه حکم‌های صادرشده از جانب دادگاه‌ها یا دادسراها است.
عناصر تشکیل‌دهنده سند مجعول (مادی و معنوی)
مجازات استفاده از سند مجعول، دارای دامنه‌ای گسترده در دیوان عدالت اداری است. جرم استفاده از اسناد جعلی بسیار وسیع است و جزئی‌ترین مسائل حقوقی را در برمی‌گیرد.
سند مجعول به‌صورت کلی نیز می‌تواند با یک سند، نوشته یا مهر جعل گردد. به‌صورت کلی باید به این موردتوجه داشت که جرم به‌کارگیری سند مجعول شامل مواردی همچون جعل مدارک رسمی، شناسنامه، جعل اسناد ملکی و حقوقی، جعل مدارک تحصیلی و وصیت‌نامه و جعل هر مدرک معتبر و مهمی می‌تواند باشد.
لازم به ذکر است که جرم استفاده از سند مجعول به‌صورت جزئی نیز صورت میگیرد. ممکن است بخشی از یک مدرک یا سند یا نوشته را جعل نمود. نظیر جعل امضای چک، جعل مبالغ مندرج در قرارداد، جعل تاریخ اسناد و از این قبیل موارد وجود دارد که در دسته جرم جعل جزئی قرار میگیرد.
نکته: بهتر است بدانید که جعل اسناد و مدارک می‌تواند به‌صورت مادی باشد که در دسته جرم استفاده از اسناد مجعول است؛ یا به شکل معنوی باشد که این نوع جرم مختص کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضایی است و کلاً افراد عادی قادر به ارتکاب همچنین جرمی نیستند. جرم جعل معنوی به این معنی است که شخص کارمند اقدام به تحریف و تغییر در موضوع یا مضمون نوشته‌ها یا گفته‌های دیگران کند. این نوع جعل به ساخت، دست‌کاری و یا جعل اسناد نیازی ندارد.
شرایط مربوط به جرم استفاده از سند مجعول
ارکان جرم جعل نظیر سایر جرائم شامل ارکان مادی، معنوی اکثریت معلوم و واضح است. رکن معنوی مربوط به جعل بر علم و آگاهی موجود بر مرتکب خلاف قانون بودن فعل اطلاق می‌گردد.
طبق قانون مجازات اسلامی جرم جعل سند تنها مختص به زمان اجرای جرم نیست. به‌محض دخل و تصرف و استفاده از سند مجعول، جرم جعل اسناد انجام می‌شود. بنا بر مشاوره وکیل پایه یک دادگستری منتفع بودن یا منتفع نبودن شخص جاعل یا اشخاصی که می‌خواهند از املاک و اسناد مجعول استفاده کنند ضرورتی ندارد. درواقع اقدام به این عمل برای جرم انگاری سند مجعول کفایت می‌کند.
نکته: جرم مربوط به استفاده از سند مجعول نه‌تنها باعث متضرر شدن مادی شخص می‌شود بلکه این ضرر می‌تواند از جهت معنوی نیز لحاظ شود و به زمانی اطلاق که به آبروی شخص لطمه خورده باشد.
مجازات استفاده از سند مجعول
بعد از بررسی روش‌های اثبات جعل و پس از تایید جرم، مجازات تعیین می‌شود. جرم جعل سند طبق قانون مجازات اسلامی از دامنه گسترده‌ای برخوردار است، بنابراین مجازاتی که برای هر یک از موارد در نظر گرفته‌شده با یکدیگر متفات است؛ ازاین‌رو در ذیل هریک از شرایط را شرح می‌دهیم:
- مجازات برای جرم جعل مدارک و اسناد عادی نظیر اجاره‌نامه، قولنامه، مبایعه‌نامه و اسنادی از این قبیل بدین‌صورت است که علاوه بر برگرداندن مال تصاحب‌شده و جبران نمودن خسارت واردشده، فرد بایستی بین 6 ماه تا 2 سال حبس و به جزای نقدی محکوم گردد؛ که معادل مبلغ ۳ تا ۱۲ میلیون ریال در حق دولت است.
- مجازات جرم جعل مربوط به اسناد کاملاً رسمی به این صورت است که چنانچه شخص جاعل. اقدام به جعل امضا و مهر رهبری و یا روسای قوا نموده باشد، محکوم‌به گذراندن ۳ تا ۱۵ سال حبس است. چنانچه فرد امضای رئیس‌جمهور، وزیران و نمایندگان دولتی جعل کرده باشد، به ۱ تا ۱۰ سال حبس محکوم می‌گردد.
- مجازات برای جرم اسناد مالی نظیر جعل اسکناس یا چک برای فرد جاعل حبس بین ۵ تا ۲۰ سال را به دنبال خواهد داشت.
- مجازات برای جعل اسناد و مدارک تحصیلی بین ۱ تا ۳ سال حبس است.
- فرد جاعلی که اقدام به دخل و تصرف جعل در احکام دادگاه‌ها کرده باشد و یا حتی با علم به مجعول بودن مدارک از آنها استفاده‌ای کرده باشد، به ۱ تا ۱۰ سال حبس محکوم خواهد شد.
جرم استفاده از سند مجعول مطابق قانون جدید
آیا قانون کاهش مجازات حبس تعزیری که به قانون جدید کاهش معروف شده است، شامل جرم جعل سند نیز شده است؟ وکیل متخصص کیفری درزمینهٔ جرم جعل می‌گوید: مطابق قانون مذکور، صرفاً مفاد مندرج در ماده ۵۳۶ کتاب پنجم مشمول کاهش در حبس تعزیری شده است. بدین ترتیب که هرکس با علم و اطلاع از جعل و یا تزویر بر اسناد غیررسمی، آنها را مورداستفاده قرار دهد، محکوم خواهد شد. مجازات این کار حبس از ۳ ماه تا ۱۸ ماه می باشد.
آیا جرم استفاده از سند مجعول قابل‌گذشت است؟
در این رابطه باید گفت که قابل‌گذشت بودن مجازات در نظر گرفته‌شده برای مجرمین منوط به نوع سند جعل‌شده است. مجازات جرم مربوط به اسناد غیررسمی قابل بخشش و گذشت است. اما اگر سند جعل‌شده ازجمله اسناد رسمی باشد، مجازات این جرم قابل‌گذشت نیست.
نقش وکیل کیفری در کاهش مجازات جعل اسناد
ممکن است شخص یا اشخاصی با استفاده از اسناد و مدارک جعلی اقدام به فریب یا سوءاستفاده از شما بکنند. در این شرایط می‌توانید با مشاوره حقوقی تلفنی از طریق موسسه حقوقی دادیستا راهنمای لازم را دریافت کنید. شما پس از دریافت اطلاعات حقوقی کامل باید برای اقدام از وکیل کیفری برای اثبات ادعای جعل از طریق دادگاه کمک بگیرید.
از آنجایی که جرم جعل یکی از جرائم پیچیده و تخصصی است، موسسه حقوقی دادیستا با ارائه مشاوره حقوقی رایگان توسط وکیل پایه یک دادگستری درزمینهٔ جعل شما را به بهترین شکل به هدفتان می‌رساند.