با روی کار آمدن اسناد مجعول و به دنبال آن تلاش برای اثبات جعل از قدیم‌الایام رواج داشته و دارد. در ابتدا باید به درک معنای لغوی جعل و در ادامه شناخت انواع جعل و مراتب قانونی اثبات آن پرداخت.
معنای لغوی کلمه جعل در زبان عامیانه، به این معنی تفسیر می‌شود که شخصی تغییراتی را در نوشته یا امضایی ایجاد کند، به‌نحوی‌که برخلاف نوشته و امضای حقیقی نشان داده شود. درواقع فرد جاعل قصد فریب دیگران و استفاده از کذب، به‌جای حقیقت را داشته است.
اقدام به جعل ازجمله جرائمی است که از زمان استفاده از خط و اسناد، در اکثر جوامع انجام می‌شده است. کمک گرفتن از وکلا برای پیگیری اثبات جعل و مشاوره حقوقی امروزه هم گسترش چشم‌گیرتری داشته است. علاوه بر جرم جعل امضا، تصرف و دست‌کاری در متون گذرنامه و مدارک هویتی، اسکناس و ارزها و نمونه رایج آن جعل اسناد و مدارک و… از موارد شایع در جرم جعل است. در این بخش به راه‌های اثبات جعل و نحوه شکایت کیفری توسط وکیل در این حوزه می‌پردازیم.
مشخصات اسناد جعلی چیست؟
قطعاً این سؤال برای اکثریت پیش می‌آید که سند یا نوشته جعلی چه مشخصه‌هایی باید داشته باشد تا به‌عنوان مدرک یا سند جعلی شناخته شود؟ برای اینکه بتوان ثابت کرد مدرک مجعول است، لازم است که حتماً برخی ویژگی‌های شکلی و محتوایی به همراه داشته باشد. این موارد را می‌توانید با داشتن مشاوره حقوقی و کمک گرفتن از وکلا برای پیگیری اثبات جرم حل‌وفصل کنید.
سند جعلی حتماً برای گمراهی ازلحاظ شکل و ظاهر می‌بایست کاملاً همانند سند اصلی باشد؛ یعنی چنانچه سند دارای شکل مخصوص خود باشد (نظیر شناسنامه)، در سند جعلی هم به همان شکل عرضه‌شده است. در صورتی که سند و نوشته بدون شکل خاصی هستند (مانند قول‌نامه‌ها یا اسناد دست‌نویس)، می‌توان فقط به تشابه عرفی اکتفا کرد. به‌طورکلی ازلحاظ ظاهری در هر دو این موارد، پس از جعل اسناد افراد جامعه قادر به تشخیص نسخه اصلی و جعلی از هم نیستند.
از منظر محتوایی نیز مهم است که اسناد و نوشته‌های اصلی و جعلی، هر دو از یک ارزش مفهومی و حقوقی برخوردار باشند. سند جعلی باید معنا و مفهوم و اعتبار لازم را باید داشته باشد. مثلاً اگر شخصی یک چک جعلی طراحی کند نمی‌تواند بانک صادرکننده را «بانک عشق و دوستی» عنوان کند. درنهایت این چک چه جعلی باشد چه غیر جعلی اصلاً اعتباری نخواهد داشت و این عمل جعل سند شناخته نمی‌شود.
منظور از واژه اعتبار، صرفاً به معنای اعتبار زمانی نیست، بلکه منظور قابلیت استناد به سند است؛ یعنی در مراجع رسمی شناخته‌شده باشد و امکان انتساب به شخص معینی را داشته باشد. مثلاً اگر مدرک یا نوشته جعلی به دادگاه ارائه گردد، این امکان وجود داشته باشد که آن را بتوان به شخص معینی نسبت داد و اقدام به گرفتن حکم از دادگاه نمود.
5 مورد از راه های اثبات جعل
طبق ماده ۲۲۰ آیین دادرسی مدنی، ابلاغیه‌ای مبنی بر ادعای جعل سند و مدارک توسط دادگاه، به شخص جاعل ارسال می‌شود. اگر طرف مقابل بدون توجه به ابلاغیه همچنان به استفاده از سند می‌پردازد، شخص به مدت ۱۰ روز فرصت ارائه و تسلیم اصل سند مذکور به دادگاه را دارد. در غیر این صورت، سند عنوان‌شده از میزان دلایل مورد استناد شخص، خارج خواهد شد.
در ادامه پس از مشاوره حقوقی و مراحل قانونی مربوط به اثبات جعل و رسیدگی به تأیید اصالت سند، طبق مواد ۲۲۳ تا ۲۲۸ آیین دادرسی مدنی به کار گرفته می‌شود. راه و روش‌های اثبات جعل و بررسی اصالت و صحت اسناد، شامل موارد زیر می‌شود:
-
تطبیق مفاد سند جعلی با سایر اسناد
دادگاه می‌تواند پس از ادعای شخص مبنی بر جعلی بودن سند مربوطه اقدام به بررسی، تطابق یا تعارض آن با سایر اسناد واردشده‌ای که مؤید آن است نماید.
-
ارجاع مدارک به کارشناس
پس از تطبیق مفاد سند جعلی با سایر اسناد، اگر شخص جاعل کاملاً حرفه‌ای باشد، مدارک برای شخص قاضی قابل‌تشخیص نخواهد بود؛ بنابراین دادگاه در صورت لزوم سند مربوطه را جهت بررسی به کارشناسان رسمی دادگاه یا اداره تشخیص هویت که مراکز مورداطمینان و موثق دادگاه هستند، ارجاع می‌دهد. در این مرحله کارشناسان جهت تشخیص دقیق جعل مدارک، روش‌های قیاسی، فیزیکی و شیمیایی را به کار می‌برند.
-
استکتاب
چنانچه امضا، مهر، خط یا اثرانگشتی مطمئن و موثق از شخص منکر موجود نباشد، دادگاه طبق ماده ۲۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی این حق را به فرد استناد کننده خواهد داد که بتواند از شخص منکر یا جاعل (در صورت در قید حیات بودن) درخواست امضا یا کتابت نماید. در اینجا می‌توان شخص مدنظر را برای کتابت یا امضای مدارک یا اسناد مشابه به دادگاه فراخواند.
عدم حضور فرد در دادگاه یا امتناع از استکتابی که برای آن فراخواندنش ، قرینه‌ای بر صحت سند نامبرده است. در مشاوره حقوقی این شیوه یکی از بهترین راه‌های اثبات جعل برای اسناد است که در قانون پیش‌بینی‌شده است.
-
مطابقت مفاد موجود در سند با اسناد مسلم الصدور
این روش، از راه‌هایی متداول در فرآیند اثبات جعل است که در راستای اثبات اصالت یا جعلیت به کار گرفته می‌شود. البته بنا بر اساس ماده ۲۲۳ آ. د. م، اسناد عادی که از قبل موردبررسی ادعاهایی نظیر جعل، تردید و یا انکار قرارگرفته‌اند، هرچند به صحت آنها هم حکمی داده‌شده باشد، به‌عنوان اساس تطبیق نمی‌توانند در نظر گرفته شوند.
-
تحقیق از شاهدان
در این شیوه از اثبات جعل، دادگاه به نوع و شکل امضا، مهر و مطابقت آنها با سایر اسناد اکتفا و توجهی نمی‌کند، بلکه نظر یا شهادت شاهدان مربوط به تنظیم سند و یا انتساب مهر و امضا به منتسب الیه را موردبررسی و توجه قرار می‌دهد.
لازم به ذکر است چنانچه با به‌کارگیری روش‌های مذکور اصالت سند ثابت نگردد، درنهایت سند بر مبنای یک سند جعلی شناخته می‌شود. اگر شخصی از آن سند جعلی در دادگاه استفاده نماید تحت پیگرد و مجازات قرار خواهد گرفت.
شکایت کیفری توسط وکیل جعل
در برخی موارد یک سند رسمی در دادگاه توسط شخصی استفاده می‌شود. در این صورت فرد مقابل که سند علیه او ارائه‌شده، مدعی می‌شود که سند جعلی است. سپس فرد معترض بایستی ادعای خود را ثابت نماید. همچنین فردی که به جعل سند متهم شده و ادعای بی‌گناهی دارد نیز، می‌تواند اقدام به دفاع از خود کند. در این شرایط برای گذراندن مراحل قانونی جهت شکایت و پیگیری ملزوم به اخذ یک مشاور حقوقی یا وکیل حرفه‌ای است.
یک مشاور حقوقی یا وکیل حرفه‌ای باید درزمینهٔ قوانین و امور کیفری مربوط به جعل اسناد و تشخیص و اثبات مدارک و اسناد مجعول از تخصص و تجربه کافی برخوردار باشد. با در نظر داشتن این نکته که احکام مربوطه با جعل سند، در قوانین مدنی و جزایی به دو صورت کیفری و حقوقی ذکرشده و قابل‌طرح است، توصیه می‌گردد حتماً برای پیگیری قانونی و یا اثبات جعل اسناد به یک وکیل کیفری یا مشاوره حقوقی متخصص در حوزه جعل اسناد مراجعه نمایید.
آیا می‌توان از شهادت شهود برای اثبات جعل استفاده کرد؟
در قوانین کیفری و حقوقی قوه قضائیه به‌منظور اثبات بخش زیادی از جرائم ارائه شهادت توسط شاهدان جایگاه ویژه‌ای دارد. در اکثر موارد قاضی دادگاه با استناد به شهادت شهود، رأی مربوطه را صادر می‌کند؛ اما درروند شهادت و صدور حکم چند اصل وجود دارد:
- اول: شاهد یا شاهدان باید واجد شرایط باشند. نظیر برخورداری از سلامت روان، بلوغ جسمی و عقلی، مؤمن و متعهد بودن به اخلاق و اصول دین و عدم داشتن نفع شخصی در پرونده مربوطه.
- دوم: جرم ارتکابی موردنظر را با شهادت بتوان اثبات کرد.
- سوم: قوه قضائیه باید طبق قوانین تصویبی حدنصاب لازم در مورد تعداد و جنسیت شاهدان باید در نظر بگیرد.
مواردی که مربوط به شهادت شهود جهت اثبات جرم جعل اسناد است کمی متفاوت است. در این موارد بایستی وقوع جرم جعل سند و مدارک حتماً در ابتدا توسط شخص کارشناس تأیید و قابل‌اثبات باشد. ازاین‌رو می‌توان گفت شهادت شاهد در این مورد چندان جایگاهی در پرونده ندارد. آنچه در این مهم ملاک است استناد به متن سند و اظهارنظر کارشناسان ماهر و خبره درزمینهٔ جعلی بودن یا نبودن سند است.
تنها گواهی و شهادتی که در این امر مورد تأیید دادگاه است، شهادت و گواهی اشخاصی است که به‌عنوان شاهد، در موقع تنظیم سند حضورداشته‌اند. این افراد می‌توانند با گواهی تأیید یا رد شدن اصالت سند تنظیم‌شده را مشخص کنند. برای پیگیری اثبات جعل در این شرایط در تسریع روند کار، راهنمایی وکلا بسیار تأثیرگذار است.
تیم حقوقی دادیستا به‌عنوان قوی‌ترین مشاور حقوقی درزمینهٔ جعل با برخورداری از جمعی از وکلای مجرب از بهترین دانشگاه‌های حقوقی، حامی و مشاور شما در کلیه مراحل و دعاوی جزایی است.
شما می‌توانید با به‌کارگیری و همراهی بهترین وکلای کارآزموده در خصوص دعاوی جعل و سند مجعول، پیگیری و حل‌وفصل پرونده خود را با سرعت و نتیجه عالی انجام دهید.
One Response
باسلام وخسته نباشیدخدمت وکلای عزیزمن تازه واردکانونتون شدم امیدوارم اول به یاری خدابعدبه کمکشمابتونم راه حل مشکلموبدست بیارم ممنون ازسایت خوبتون
باتشکرفراوان..