ترخیص کالا از گمرک دارای مراحل و امور بسیار مختلفی است که در نهایت منجر به وارد شدن کالا از یک کشور به داخل کشور خواهد شد. تمامی تاجرانی که کالایی را وارد کشور می‌کنند باید آن را از گمرک ترخیص کرده تا جنبه قانونی به محصولات وارداتی خود بدهند. باید توجه داشت که ترخیص کردن کالا از گمرک می‌تواند به‌صورت مستقیم بر روی ارزش نهایی کالا تاثیرگذار باشد؛ ازاین‌رو آشنایی داشتن با تمامی مراحل ترخیص از گمرک دارای اهمیت بالایی است.
ترخیص کالا از گمرک
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مراحلی که در امر تجارت وجود دارد، ترخیص کالا از گمرک است که توسط خریداران برای وارد کردن به بازار از گمرک آزاد می‌شوند. آزادسازی کالا از گمرک دارای مراحل و قوانین مختلفی بوده که تمامی آنها توسط اداره گمرک وضع خواهند شد؛ ازاین‌رو تمامی افراد موظف هستند برای قانونی کردن خرید کالاهای خود، در چارچوب این قوانین عمل کنند. تمامی افرادی که از این قوانین سرپیچی کنند، مشمول پرداخت جریمه‌های مختلف و سنگینی خواهند شد.
به زبان ساده‌تر منظور از ترخیص کالا تمامی اقداماتی است که خریدار و یا وکیل قانونی او، برای وارد کردن کالاهای خریداری شده، انجام می‌دهد. از آن جایی که این اقدامات باید در چارچوب قوانین مشخص شده اداره گمرک باشند، بسیاری از افراد به‌خوبی با آن آشنایی ندارند؛ ازاین‌رو پیشنهاد می‌کنیم که حتماً در خصوص ترخیص کالا از گمرک از افراد متخصص و آشنا در این زمینه کمک بگیرید.
البته مواردی هم پیش می آید که نیاز به شکایت از گمرک پیش می آید و مراحل ترخیص کالا به مشکل بر می خورد که موضوع بحث ما در این مقاله نیست.
مراحل مختلف ترخیص کالا از گمرک
بعد از اینکه خریدار، تمامی محصولات و کالاهای خود را از فروشنده دریافت کرد، این کالاها به‌وسیله وسایل باربری به گمرک وارد خواهند شد. در این مرحله اداره گمرک این کالاها را به انبارهای مخصوص خودش منتقل خواهد کرد. حال مامورین گمرک از خریدار درخواست می‌کنند تا اسناد و مدارکی که نشان‌دهنده خرید محصولات است را ارائه کرده و ثبت سفارش واردات کالا را تکمیل نمایند.
در این مرحله خریدار تمامی اسناد را از فروشنده دریافت کرده و آنها را در اختیار مامورین گمرک قرار خواهد داد. در مرحله بعدی به خریدار قبض ترخیص کالا داده خواهد شد که به کمک آن می‌توان کالاهایی که در انبار گمرک قرار گرفته‌اند را خارج کند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که قبل از آن که خریدار و یا نماینده قانونی او در اداره گمرک حاضر شوند نیز لازم است تا اقداماتی صورت بگیرد. بعد از انجام این اقدامات است که می‌توان با حضور فرد یا نماینده، قبض ترخیص کالا و ترخیص‌کار، کالاها را از انبار خارج کرد.
آشنایی با تشریفات ترخیص کالا از گمرک
در قسمت قبل اشاره کردیم که برای خارج‌کردن کالاها از اداره گمرک، نیاز است تا یک سری اقدامات و یا تشریفات قانونی برگزار شود. آشنایی داشتن با چنین تشریفاتی می‌تواند باعث شود که شما در کمترین زمان ممکن کالاهای خودتان را از انبار گمرک خارج کنید. از مهم‌ترین مراحلی که در تشریفات قانونی اداره گمرک وجود دارد می‌توان به مراحل زیر اشاره کرد:
- در مرحله اول نیاز است تا پروفرما و پکینگ لیست اخذ شود.
- در قدم بعدی نیاز است تا مجوز لازم برای ثبت سفارش بازرگانی دریافت شود.
- حال تمامی کالاها بیمه خواهند شد.
- باید برای بازرسی و بازدید از کالاها در مبدأ و مقصد، هماهنگی‌های لازم صورت بگیرد.
- برای اختصاص دادن حواله بانکی و ارز، نیاز به تشکیل پرونده وجود دارد.
- بعد از سپردن کالا به شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، از آنها اسناد حمل کالا دریافت می‌شود.
- بعد از دریافت چنین اسنادی، باید پرونده‌سازی آغاز شود.
- در این قسمت نیاز است تا پیش‌نویس دور اظهاری تکمیل شود.
- حال کارشناسان فنی اداره گمرک و بازرگانی دوراظهاری تکمیل شده را بررسی کرده و در صورت نبود مشکل، آن را تأیید خواهند کرد.
مدارک لازم برای ترخیص کالا از گمرک
در کنار آشنایی‌پیداکردن با مراحل و اقدامات ضروری در خصوص ترخیص کالا از اداره گمرک، نیاز است تا مدارک لازم برای انجام این کار را هم در اختیار داشته باشید. البته باید به این نکته اشاره کرد که این مدارک خود به سه دسته، مدارک مربوط به کالا، مدارک مربوط به صاحب کالا و یا نماینده قانونی او و مدارک مربوط به کارت بازرگانی تقسیم می‌شوند. این مدارک عبارت خواهند بود از:
مدارک مربوط به کالا
- بارنامه کالا
- ترخیص نامه کالا
- پیش‌فاکتور
- قبض انبار
- فهرست عدل‌بندی
- بیمه‌نامه کالا
- مدارک مربوط به ثبت سفارش بازرگانی
- گواهینامه استاندارد
- گواهی مبدا
- گواهی‌های بازرسی صادره از سوی شرکت بازرسی
- ارائه انواع مجوزهای قانونی مانند مجوز وزارت بهداشت، استاندارد، انرژی اتمی و…
اسناد وابسته به صاحب کالا و یا نماینده قانونی او
- ارائه اصل و کپی از کارت ملی
- ارائه اصل و کپی وکالت‌نامه محضری
- ارائه اصل و کپی معرفی‌نامه برای اداره گمرک
- کپی از دفترچه بیمه
- کپی از معرفی‌نامه
مدارک مربوط به کارت بازرگانی
- ارائه اصل و کپی از تمامی صفحات کارت بازرگانی
- ارائه اصل و کپی کارت ملی صاحب کالا
مسیرهای مختلف گمرکی
زمانی که شما می‌خواهید ترخیص کالا از گمرک را انجام دهید، یک سری مسیر برای انجام این کار پیش روی شما قرار خواهد گرفت. مسیر این کالا ها با توجه به نوع آن، متفاوت است. برای مثال، مسیرهای سبز و زرد بیشتر برای کالاهای وارداتی کارخانه‌های تولیدی خواهد بود.
مسیر سبز
در این مسیر باید در ابتدا هزینه‌های گمرک به‌صورت مستقیم پرداخت شود. بعد از آن کالاها برای خارج‌شدن از گمرک ارجاع داده می‌شوند. در مسیر سبز گمرک نیازی به بازرسی و یا کارشناسی کالاها نبوده و به همین دلیل به مجوزهای آن هم نیاز پیدا نخواهید کرد.
مسیر زرد
در این مسیر برخلاف مسیر سبز، نیاز است تا کالاها مورد بررسی ارزش قرار بگیرند. در مسیر زرد تنها ارزیابی کالا انجام نخواهد شد.
مسیر قرمز
کالاهایی که برای خروج از گمرک نیاز به طی‌کردن مسیر قرمز دارند، باید تمامی تشریفات اداری را مانند ارزیابی، کنترل کیفی، دریافت مجوزهای لازم و … را طی کنند.
هزینه‌های مرتبط با ترخیص کالا از گمرک
یکی دیگر از مهم‌ترین نکاتی که در خصوص ترخیص کالا از اداره گمرک باید بدانید، آشنایی با هزینه‌های انجام چنین کاری است. این هزینه‌ها برای دریافت خدماتی خواهد بود که از سوی اداره گمرک در اختیار افراد قرار می‌گیرد. از جمله خدمات اداره گمرک می‌توان به تخلیه و بارگیری کالا، بارچینی، انبارداری، انجام آزمایش‌های مختلف، کارشناسی، بازرسی و … اشاره کرد. این هزینه‌ها بر اساس نرخی خواهد بود که از قبل تصویب شده است.
البته در کنار تمامی هزینه‌هایی که بابت دریافت خدمات مختلف ترخیص کالا از اداری گمرک دریافت می‌کنید، ممکن است هزینه‌هایی جانبی نیز از سوی برخی از ارگان‌های دولتی و یا خصوصی اخذ شود. البته از آن جایی که تمامی این هزینه به‌منظور ترخیص کالا از گمرک دریافت می‌شوند، آنها را به‌عنوان هزینه‌های ترخیص کالا از اداره گمرک می‌شناسند.
معرفی سامانه ترخیص کالا از گمرک
همان‌طور که در قسمت‌های قبل نیز اشاره کردیم، برخی از اقدامات و تشریفات ترخیص کردن کالاها از گمرک، به‌صورت آنلاین انجام خواهد گرفت؛ ازاین‌رو تمامی افراد باید با سامانه ترخیص کالا از انبارهای گمرک آشنا بوده و مراحل موجود آن را طی کنند. برای مثال، فرد موظف است تا اظهارنامه کالا را در این سامانه به ثبت برساند. به منظور دریافت اظهارنامه گمرکی، فرد و یا شرکت تجاری باید تمامی اطلاعات مربوط به کالاهای خود را در سامانه ترخیص به ثبت رساند.
برای اینکه به سامانه ترخیص کالا از گمرک دسترسی پیدا کنید، باید به وب‌سایت رسمی و قانونی اداره گمرک به آدرس epl.irica.gov.ir مراجعه کنید. برای ورود به این سامانه نیاز است تا در ابتدا با وارد کردن اطلاعات خود، ثبت‌نام را تکمیل کرده و رمز عبور دریافت کنید.
همچنین نیاز است تا متقاضی یک‌بار به‌صورت حضوری در یکی از شعبه‌های اداره گمرک حضور پیدا کند. بدین صورت می‌تواند حساب خود را در این سامانه فعال کند. حال اظهارنامه EPL خود را تکمیل کرده تا بدین صورت بخشی از مراحل و اقدامات خارج‌کردن کالا از گمرک انجام شود.
نتیجه‌گیری
ترخیص کالا از گمرک دارای مراحل و اقدامات مختلف و بعضاً پیچیده‌ای است که نیاز است قبل از هر کاری، نسبت به آنها اطلاعات کسب کنید. کالاهایی که توسط واردکنندگان به کشور وارد می‌شوند، ابتدا در یکی از شعب گمرک نگهداری شده و درصورتی‌که فرد و یا شرکت صاحب کالا، اطلاعات مختلفی در خصوص کالاها ارائه کند، می‌تواند آنها را از انبار گمرک خارج کند. خارج‌کردن این کالاها نیاز به طی مراحل اداری و پرداخت هزینه‌های به‌خصوص آن است.